Siz sevgili okurlarin ve sitede emekleriyle ekmegini kazananlara bilgi ve tecrübe aktariminda bir nebze katki sunmayi hedefliyoruz. Hukuk hepimizin hayatinda ve iç içe oldugumuz her sey hukuk tarafindan düzenleme altina alinmis durumdadir.
Bugünkü ve ilk yazimizda evlat edinme müessesini ele almayi tercih ettik. Toplumun temel tasi olan aile müessesenin önemi ve hem evlat edinmek isteyen ile hem evlatlik alinmak istenen kisinin sevgiye ihtiyaci nazara alindiginda faydali olmasi kanaatiyle yazimiz hazirlanmistir.
EVLAT EDINME MÜESSESESI VE SARTLARI
Evlat edinme kavrami Türk Medeni Kanunumuzun Aile Hukuku bölümünde düzenlenmistir. Evlat edinme durumu evlat edindirilmeye uygun olan çocukla, durumu evlat edinmeye uygun kisi/esler arasinda hukuki baglar saglanarak, çocuk- ebeveyn iliskisinin kurulmasidir. Evlat edinme çocuk için uzun süreli ve istikrarli bakim saglamaya yöneliktir.
18 yasindan küçük birisinin evlat edinilmesi mümkün oldugu gibi 18 yasindan büyük yetiskinin ve engelli kisilerin evlat edinilmesi de mümkündür. Bu nedenle her iki haldeki durumlari ayri ayri ele aldik.
1.KÜÇÜGÜN EVLAT EDINILMESI DURUMU
Küçügün evlat edinilmesinin genel kosulu, evlat edinmek isteyen tarafindan 1 yil süreyle küçüge bakilmis ve egitilmis olmasidir. Bunun yaninda evlat edinme hadisesinden evlat edinenin var ise diger çocuklarinin yararlarinin da hakkaniyete aykiri sekilde zedelenmemesi gerekir.
Evlat edinmek isteyen açisindan sahip olmasi gereken özellikler, evlat edinmek isteyen kisinin evli ya da bekâr olmasi bakimindan farkli sartlara baglanmistir. Sayet evlat edinmek isteyen kisi bekâr ise bu kisinin 30 yasini doldurmus olmasi gerekir. Evlat edinmek isteyen kisi evli ise eslerin birlikte evlat edinmesi mümkündür. Esler tek basina evlat edinemezler. Bunun tek istinasi ise otuz yasini doldurmus olan es, diger esin ayirt etme gücünden sürekli olarak yoksunlugu veya iki yili askin süreden beri nerede oldugunun bilinmemesi ya da mahkeme karariyla iki yili askin süreden beri esinden ayri yasamakta olmasi yüzünden birlikte evlât edinmesinin mümkün olmadigini ispat etmesi hâlinde, tek basina evlât edinebilir.
Esler birlikte evlat edinebildiklerinden dolayi en az 5 yildan beri evli olmali veya eslerin her biri 30 yasini doldurmus olmalidir.
Evlatlik alinmak istenen küçük, evlat edinenden en az 18 yas küçük olmalidir. Eger küçük ayirt etme gücüne sahipse rizasi alinmadan evlat edinilemez.
Anne babasi hayatta olan bir küçügün evlat edinmek istenmesi halinde küçügün ana ve babasinin rizasi alinmalidir.
EVLATEDINME BASVURULARI SEKLI: Evlat edinmek isteyen Türkiye Cumhuriyeti vatandasi ise ve Türkiye’de yasiyorsa, ikamet ettigi Il’deki Aile, Çalisma ve Sosyal Hizmetler Il Müdürlügüne veya ilk basvuru için E-Devlet üzerinden; Yurt disinda ikamet ediyorsa, bulundugu ülkenin ülkelerarasi evlat edinme merkezi makami/yetkili birimine basvurulmalidir.
Evlât edinmek üzere basvuran kisi veya eslerden; nüfus kaydi, sabika kaydi, gelir durumunu gösteren belge, ögrenim durumu, bulasici bir hastaliginin bulunmadigi ve yine uyusturucu madde bagimlisi olmadigina iliskin saglik kurulu raporu istenir.
Evlât edinme karari açilacak dava neticesinde Aile Mahkemelerince verilir. Mahkeme karariyla birlikte evlâtlik iliskisi resmi olarak kurulmus olur.
2.ERGINLERIN VE KISITLILARIN EVLAT EDINILMESI
Ikinci tür olan Türk Medeni Kanunun madde 313/1’e göre, evlat edinenin ancak altsoyunun açik muvafakati ile ergin veya kisitliyi evlat edinebilecegi düzenlenmistir. Evlat edinme iliskisinin kurulmasindan önce, evlat edinenin altsoyunun rizasi alinmalidir; evlatlik iliskisinin kurulmasindan sonra icazet verilmesi mümkün degildir. Altsoyun birden fazla olmasi halinde ise, hepsinin açik muvafakatinin alinmasi gereklidir.
Eger evlatlik alinmak istenen kisi yetiskin ve evli ise esinin rizasiyla evlât edinilebilir.
Evlat edinilenin bedensel veya zihinsel engeli sebebiyle sürekli olarak yardima muhtaç ve evlât edinen tarafindan en az bes yildan beri bakilip gözetilmekte olmasi gerekir. Bu bakim ve gözetimin sürekli olmasi, birlikte yasama seklinde olmasi gereklidir. Bu özellikleri tasimayan örnegin yalnizca hafta sonlari gerçeklesen bakim ve gözetim iliskisinin, bedensel veya zihinsel engeli sebebiyle sürekli olarak yardima muhtaç bir kisinin evlat edinilebilmesi için yeterli olamayacagi kabul edilmektedir.
EVLATLIK ILISKISININ KURULMASININ SONUÇLARI
Ana ve babaya ait olan haklar ve yükümlülükler evlât edinene geçer. Evlâtlik, evlât edinenin mirasçisi olur. Evlâtlik küçük ise evlât edinenin soyadini alir. Evlât edinen isterse çocuga yeni bir ad verebilir. Ergin olan evlâtlik, evlât edinilme sirasinda dilerse evlât edinenin soyadini alabilir. Esler tarafindan birlikte evlât edinilen ve ayirt etme gücüne sahip olmayan küçüklerin nüfus kaydina ana ve baba adi olarak evlât edinen eslerin adlari yazilir. Evlatlikla ilgili kesinlesmis mahkeme karari her iki nüfus kütügüne islenir.
Böylece evlat edinme hizmetinde, evlat edinme yoluyla hukuksal bir süreci tamamlayarak velayet hakki alinmaktadir.
Koruyucu aile kavrami, evlatlik müessesinden farkli olup, daha sonraki yazilarimizda bu konu da ele alinacaktir.
Sevgilerimle,
Av. Songül SARI GÜNDOGDU
